TYT Sosyal Bilgiler Deneme Çözümlü – 2

Fenikeliler bugünkü Lübnan topraklarında yaşamışlardır. Toprak tarıma elverişli olmadığı için denize sınır oldukları nedeniyle denizcilikle uğraşmış ve ticari koloniler kurmuşlardır. Orta Asya'da coğrafi koşullan nedeniyle Türkler tarımdan çok hayvancılığa yönelmişlerdir. Toplumların yaşadıkları coğrafya ve iklim şartları uğraş alanlarına etki eden en önemli faktörlerdir. Aynı zamanda toplumsal ve teknik gelişmeler ihtiyaçlardan doğmuş ve gelişmişlerdir. Ticaretin gelişmesi doğrudan tarım alanlarının yetersizliğine bağlı değildir. Örneğin Lidyalılarda hem tarım hem de ticaret gelişmiştir. Cevap E

Türklerdeki veraset anlayışı ve törenin bu şekilde oluşu birlik ve beraberliği bozmuştur. Bilge - Kültigin kardeşler dışındaki İslam Öncesi Türk Devlet idarecileri hep taht kavgasıyla uğraşmak zorunda kalmıştır. Bu durum merkezi otoriteyi zayıflatarak ülkenin dağılmasını hızlandırmıştır. Cevap A

Asya Hun İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra Asya'nın batısında yaşayan Hunlar, Hazar Denizi ile Aral Gölü arasındaki bölgede yaşayan Avarların topraklarını ele geçirmişlerdir. Bu bölgenin Hunların eline geçmesi ile Avrupa içlerine kadar ilerlemeleri Doğu ve Orta Avrupa'da siyasi ve sosyal değişimlere yol açmıştır. IV. yüzyılda Karadeniz'in kuzeyi ve Doğu Avrupa'daki yerleşik kavimleri yerlerinden oynatarak Kavimler Göçünü başlatmıştır. (375) Böylece İlk Çağ sona erip Orta Çağ başlamıştır. Derebeylik rejimi ortaya çıkmıştır. Bugünkü Avrupa milletlerinin temelleri atılmıştır. Batı Roma İmparatorluğu (476) yıkılmıştır. Ortodoks ve Katolik mezhepleri İznik Konsülü sonucu ortaya çıkmıştır. Kavimler Göçü ile ilgisi yoktur. Cevap E

Hz. Muhammed'in 35 yaşlarına girdiği sıralarda Kabe tamir ediliyordu. Kutsal taş Hacerü'l Esved'in yerine konması kabileler arasında sorun oluşturmuştu. Herkes kendi kabilesinin koymasını istiyordu. Hz. Muhammed bir örtü getirtti, taşı koydurarak uçlarından her kabileden bir kişinin tutmasını istedi. Böylece sorun çözüldü. Bu durum onun adil olduğunu kanıtladı.Peygamberlik gelmeden önce herkes ona emin (güvenilir) gözüyle bakıyordu. Hanif dinine inanıyordu. Bu nedenle hiç putlara tapmamıştı. Geçmişinde putçuluğun olmaması onun peygamber olarak kabulünü kolaylaştırdı. Mekke'de doğması Peygamberliğinin tüm toplumlar tarafından kabulüne bir neden değildir. Cevap B

Türklerin 751 yılından itibaren İslamiyete girmesi İslam toplumunda yeni bir gücün doğmasına neden oldu. Abbasi ordularında görev alarak Bizans'a karşı Avasım şehirleri oluşturdular. Çadır sanatını, tuğla kümbet sanatı şekline çevirerek mimaride yeni bir tarz ortaya çıkardılar.Gazneli Mahmut'la beraber Hindistanın İslamlaşmasını,Selçuklularla beraber Anadolu'nun İslamlaşmasını Osmanlılarla beraber Balkanların İslamlaşmasını sağladılar.Endülüs İslam medeniyetini Araplar başlatmış ve geliştirmiştir. Cevap D

Selçuklular Dönemi'ndeki savaş ve iskan anlayışında feth edilen toprağın feth eden komutana ve beylere verilmesi fetihlerin daha hızlı olmasını sağlamıştır. Bu durum komutanların savaş tutkusunun artmasına neden olmuştur. Cevap B

1913 İstanbul Antlaşması II Balkan Savaşı sonunda Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında yapıldı. Edirne, Dimetoka ve Kırklareli Osmanlı Devleti'ne, Dedeağaç Bulgaristan'a bırakıldı. Ayrıca daha önce Bulgaristan'ın bağımsızlığıyla da bazı Türk bölgeleri Bulgaristan'da kalmıştı.Bu durum Bulgaristan'da Türk azınlığı sorununu ortaya çıkarttı.Balkan Savaşları sonucunda Osmanlıcılık geçerliliğini kaybetti. Çünkü Bulgar azınlık 1908'de bağımsız olmuştu. Bulgaristan'da kalan Türklerin dini, kültürel ve ekonomik hakları bu antlaşmada yer almıştır. Cevap D

Osmanlı taşra teşkilatı yönetiminde eyaletlere eyalet beyleri ya da valilerin İstanbul'dan yani merkezden gönderilmesinin temel nedeni merkezi otoritenin tam olarak sağlanmak istenmesiyle ilgilidir. Devşirme sisteminin uygulanması bölgede asayişin sağlanmasında psikolojik etkiye sahip olsa da genel anlamda merkezi otoritenin sağlanmasıyla ilgili değildir. Osmanlı Devleti'nde çok güçlü bir merkeziyetçilik vardır. Eflak ve Boğdan gibi bazı yerlerde yerel beylerden yönetici atanmasına rağmen genel olarak merkezden gönderilmiştir. Cevap A

Mustafa Kemal, Samsun'dan sonra Havza'ya geçerek Kurtuluş Savaşı'nın ilk bildirgesini yayınlamıştır. Özellikle Hıristiyan halka zarar vererek İtilaf Devletlerinin Mondros'un 7. maddesi olan "İtilaf Devletleri güvenliklerinin tehdit edildiği yeri işgal edebilecektir." maddesini işleterek işgallere başlamasından çekinmiştir. Cevap B

Sakarya Savaşı'nın kazanılması üzerine büyük bir saldırı ve taarruz hazırlığı yapılmıştır. Tekalifimilliye Emirleri gereği tüm yurttan askerlerin ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet toplanması yapılmıştır. 26 Ağustos 9 Eylül 1922 tarihleri arasında süren "Büyük Taarruz Savaşı" Yunan kuvvetlerinin Batı Anadolu'dan atılmasıyla sonuçlanmıştır. 9 Eylül 1922'de Türk ordusu İzmir'e girmiştir. Cevap C

Türk Kurtuluş Savaşı İtilaf Devletleri'nin emperyalist yayılmacılığına karşı yapılmıştır.Özellikle 'Tekalifimilliye" emirleri ile halk topyekün savaşa katılmıştır.Doğrudan cephe kavramında düşmanla karşı karşıya gelme vardır. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır. Cevap C

Türk ulusu Kurtuluş Savaşı yıllarında hem Yunanlılarla hem de diğer emperyalist güçlerle silahlı mücadele vermiştir. TBMM'nin açılması ve saltanatın kaldırılması ile de ulusal egemenlik için içeride mücadele vermiştir. Modern devletin kurulması için yapılan inkılaplar ve toplumu Batı kültürüne yaklaştırmak için yapılan yenilikler çağdaşlaşma ile ilgilidir. Cevap A

Bağımsız bir devletin varlığı kendi egemenlik alanlarına başka devletlerin karışmasını engellemektir.Osmanlı Devleti tarafından verilen siyasi, ekonomik ve adli ayrıcalıklar dış güçlerin devlete egemen olmasıyla sonuçlanmıştır. Özellikle "Duyunuumumiye Teşkilatı'Yıın varlığıyla dahada güçlenmiştir.Lozan Antlaşması'nda büyük problem olan yabancı okulların kendi ülkelerinin milli menfaatleri doğrultusunda hareket etmesi engellenmiştir. Cevap C

3 Mart 1924'te Tevhiditedrisat Kanunu ile eğitim ve öğretim tek çatı altında toplandı.Medreselerin kapatılmasıyla eğitimde gelenekçi, modern ikilemine son verildi.Kız çocuklarına da eğitiminin mecburi olması meşrutiyet yıllarında başlayan okullaşma artırılmaya çalışıldı. Yapılan yenilikler ile çağdaş bir toplum oluşturulmuştur. Ayrıca ayrım gözetilmediği için sosyal eşitlik sağlanarak Halkçılık ilkesi gerçekleşmiştir. Bu durumlarda eğitimde inkılapçılık ve çağdaşlaşmanın amaçlandığını gösterir. Cevap E

1934'te Balkan Antantı, 1937'de Sâdabat Paktı kurulmuş ve Türkiye kurucu üyeler arasında yer almıştır. Bu durum Atatürk'ün bölgesel barışa verdiği önemi gösterir.1932'de Milletler Cemiyeti'ne üye olunarak dünya barışına katkı amaçlanmıştır. Lozan'da çözülemeyen Irak sınırı Hatay sorununun tekrar gündeme gelmesi Misakımilli sınırlarıyla ilgilidir. Cevap B

Atatürk ilkeleri o günün ve geleceğin Türkiye'sinin şekillenmesine neden olmuştur. Bir olgunun süreklilik sağlaması onun dinamik ve günün şartlarına uymasına neden olur. Bu nedenle Atatürk ilkelerinde İnkılapçılık ilkesinin benimsenmesi ilkelerin durağan olmasını önlemiştir. Cevap A

Türkiye konumu itibariyle Asya ve Avrupa kıtasını birbirine bağlayan köprü niteliğindedir. Irak, Suriye, İran, Suudi Arabistan, Kuveyt gibi petrol varlığı fazla olan Orta Doğu ülkeleriyle komşu veya yakındır. İstanbul ve Çanakkale Boğazları Karadeniz Akdeniz ve Asya Avrupa ticaretinde geçiş yeridir. Bu nedenlerle her üçüne de sahip ve etkilidir. Cevap E

B şıkkında verilen kıtalar her geçen yıl birbirinden uzaklaşmaktadır ifadesi, insanın doğaya etkisine örnek gösterilemez. Bu olay doğal bir olaydır. Diğer şıklarda insanın doğaya etkisi söz konusudur. Cevap B

Haritası verilen yerde etkili olan iklim tipleri hakkında bilgi verebilmek için coğrafi koordinatlar ve özel konum bilgilerine de (verilen denizin ismi, ülke veya yer ismi gibi) gereksinim vardır. Sadece eş yükselti eğrileri iklim tipleri hakkında bilgi vermez. Cevap D

Saatlerde görüldüğü gibi 2. saat Ankara'dan 2 saat geri bir alanı göstermektedir. Bu da Ankara'nın batısında bir yer olacaktır. II numaralı yerde Ankara ile saat farkı 10 saat civarındadır. Ankara V nolu alanla aynı saat dilimindedir. I ve IV ise Ankara'nın daha doğusunda olduğundan,saati daha ileri olur. Cevap C

B ile D noktalarının sıcaklıklarının farklı olmasında enlem faktörü etkilidir. Enlem - sıcaklık ilişkisinde Ekvatora yaklaşıldıkça sıcaklık artar. Cevap E

Verilen izobar haritalarının E' de yüksek basınç etkilidir.Yüksek basınç alanlarında alçalıcı hava hareketleri görüldüğünden yağış oluşmaz. Cevap E

Faylarla parçalanmış bir arazide deprem riski az değil çoktur. Akarsular tarafından derin yarılmış yüksek düzlüklere plato denir. Bu yüzden bölgenin batısında platolara rastlanır. Akarsu kuzeyden güneye doğru menderesler çizerek akmaktadır. Cevap E

Şiddetli rüzgarlar, iklim özellikleri ile ilgili bir oluşum olup jeolojik yapıdan etkilenmez. Cevap A

Yeryüzü şekilleri eğim, yükselti ve bakı faktörlerini içerdiğinden cevap B dir. I. gözlemci kıyının gerisinde yükselen dağların iklimi etkilediğinden, II. gözlemci yükseltinin iklimi etkisinden, III. gözlemci de bakının iklime etkisinden bahsetmiştir. Cevap B

Ortalama sıcaklığın çok düşük olduğu iklimler yerleşmeye fazla uygun değildir. Verilen iklimlerden sıcaklığın düşük olduğu iklim B şıkkıdır. Bu iklim sert karasal iklimi ifade eder. Sert karasal iklim şartları yerleşmelerin yoğunluk kazanmadığı iklimlerdendir. Cevap B

Haritada sanayinin en geliştiği, buna bağlı nüfusunda çok fazla olduğu alanlar 2 ve 3 nolu alanlardır. 1 numaralı yer Kanada'da kutba yakın, 4 numaralı yer Avustralya'da nüfusun sanayinin az olduğu alanlardır. 5 numaralı yer ise Brezilya'da nüfusun az olduğu Amazon ormanlarının olduğu alanlardır. Cevap C

Verilen illerden Sinop; çevresi dağlık, engebeli, ulaşımın zor olduğu bir kenttir. Bu kentin hinterlandı dar olduğundan pek gelişmemiştir. Cevap D

Dünyada Sibirya (tayga ormanları), İskandinavya, Amazon Havzası ormanlık bölge kapsamında yer alır. Orta Asya ve Ortadoğu karasal ve çöl iklimlerinin hakim olduğu,ormanlık alanın az olduğu yerlerdendir. Cevap A

Grafikteki bilgilere dayanarak kır ve kent alanlarına ulaşılamaz. Grafiklerde sadece kırsal ve kentsel nüfus verilmiştir. Cevap C

Parçada felsefi düşünmenin sorgulayıcılık özelliğinin de temelinde merak duygusunun olduğu vurgulanmıştır. Cevap B

Diğer seçeneklerin parçayla bir ilgisinin olmaması ve özellikle ilk cümlede ifade edilen yargıdan hareketle (fel­sefecilerin doğa bilimlerinin verilerini bilmesi.yararlanması) felsefe öğretiminin doğa bilimlerinin kesin önermeleriyle çelişmeden verilmesi gerektiği seçeneğinin doğruluğu görülmektedir. Cevap A

W. James ve yararcı düşünürler önermenin, düşünce ya da inancın doğruluğunu yararlı olup olmamasına bağlar. Bir yöntem olarak da görülen bu doğruluk anlayışına pragmatizm adı verilir. Cevap D

Parçada görüldüğü gibi insan soyu aynı durumu farklı açıklama biçimleriyle çözmeye çalışmaktadır. Bu tarz açıklamalar A. Coumte'un üç hal yasasını temsil etmektedir. Söz konusu açıklamada ilkin dinsel, sonra metafizik en sonra da bilimsel bir yaklaşım kullanılmıştır. Cevap C

Paragrafta Hume'un görüşlerinin bir özetini görebilmekteyiz. Hem diğer seçenekler parçada görülebilmekte hem de yanıt son cümlede açığa çıkmaktadır. Hume, bilimsel çalışmaları, dolayısıyla bilimsel doğruları reddetmez. Sadece 'Bilimsel doğruların mantıksal olarak ispatlanması mümkün değildir'görüşüne sahiptir. Cevap C

Platon'a göre varlığın ilk ve en önemli öğesi, asıl varlıklar olan idealar değişmeyen, aynı kalan, gerçek varlıklardır.Bütün nesneler idealardan gelir, ideaların kopyasıdırlar.Materyalizmin tam zıt görüşü olan idealizm ilk olarak Platon'da kendini gösterir. Son seçenek ise materyalizmin temel görüşü olup parçayla çelişmektedir. Cevap E

Parçada tutkuların insanı olumsuz etkilediği, edilgen yaptığı ve tutkulardan kurtulmanın onu bilmekle mümkün olacağı vurgulanmıştır. Ayrıca, yalnız kendisi tarafından belirlenmiş olması Tanrı'nın mutlak özgürlüğünün göstergesi olarak verilmiştir. Ancak tutkuların yenilemeyeceği söylenmemiş, tam tersine yenilebilirliği vurgulanmıştır. Cevap E

Parçada özellikle ilk cümlede yer alan, kurulu toplumsal düzenin toplum gereksinimlerini yansıtmaması, bazı düşünürlerin düşsel tasarımları olarak ütopyaların ortaya çıkmasına yol açmıştır. Cevap A

Sanatçının eserleri her zaman onun yaşamının izdüşümü değildir. Dolayısıyla sanatçının "kurgusal dünyası" ile onun öz yaşam öyküsü, hırsları, tutkuları örtüşmeyebilir. Hatta zıt iki kutupta yer alabilir. Parçada bu düşünce anlatılmaktadır. Buna karşıt olacak düşünce de sanatçının yaşamından kalkılarak onun eserlerini açıklama savıdır. Cevap C