TYT Sosyal Bilgisi Deneme – 7

Tarih bir çok toplum tarafından ideolojik olarak ele alınmış ve ideolojilerin kabulü anlamında değerlendirilmiştir.Oysaki tarihçi bir ideolog değildir. Olayları farklı kaynaklardan araştırır ve sentezlerlerse daha objektif sonuçlara ulaşılabilir. Cevap C

MÖ 3000 yıllarına kadar Mısır'da "nom" adı verilen şehir devletleri halinde yaşarken MÖ 3000'de kral olan Menes,Mısır'a tamamen hakim olmak üzere ilk kez siyasi birliği sağlamıştır. Kral Menes ile beraber Mısır'da "Firavun" adı verilen dini ve siyasi gücü tanrı kral olan bir yönetim başlamıştır. Siyasi birliğin sağlanması idari ve yönetsel bir durumdur. Cevap C

Türkçenin Safevilerde özellikle yöneticilerde kullanılması yaygınlaşmasına katkıda bulunmuştur. Moğolların Uygur alfabesini kullanması, Türk kültürünün Moğollar arasında yayılmasını kolaylaştırmıştır. Türkçe'yi kullanan devletlerin ulusal benliklerini kaybetmesi söz konusu değildir. Cevap D

Avrupa'da XVII. ve XVIII. yüzyıllardaki akılcı ve aydınlanmacı düşüncenin etkisiyle bilimsel araştırmalar yapılarak alet yapımı teknolojiye dönüştürüldü. 1750'li yıllarda İngiltere'de örgü ve iplik makinesinin yapılmasıyla dokuma da patlama yaşandı. James Watt'ın ateşli pompa sistemini bulması makineleşmeyi hızlandırdı. İngiltere kömürü ve demiri kullanmasıyla sanayileşmesini hızlandırdı. Osmanlı Devleti'nin Sanayi İnkılabı'na uyum sağlayamaması, yerli üretimin kalitesiz ve az olması ve pahalı olması nedeniyle, İngiliz kumaşlarının ucuz, kaliteli ve bol olması Osmanlı pazarını etkiledi. Ayrıca XV. yüzyıldan başlayan kapitülasyonların XVIII. ve XIX. yüzyılda yaygınlaştırılmasıyla Osmanlı ekonomisi büyük zarara uğradı. Bu nedenle devlet II. Mahmut döneminde yerli malı kullanımı, kumaş fabrikası ve paranın korunması gibi tedbirler alarak kapitülasyonların etkisinden kurtulmaya çalıştı. Cevap E

Mondros Ateşkes Anlaşması'nın 24. maddesiyle "Vilayeti Sitte"de bir Ermeni Devleti kurma hayalleri vardır.Buralarda bir karışıklık çıkarsa işgal edilecek ve Ermenilere devlet kurma zemini hazırlanacaktır. Cevap C

İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal ve Kurtuluş Mücadelesi'ni başlatanları padişah ve halifeye karşı geliyorlar fetvasıyla, vatan haini ilân etmişlerdir. Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi karşı fetva yayınlanmıştır. İstanbul Hükümeti padişah ve halifenin kaldırılacağını iddia ederek halkı kışkırtmıştır. Erzurum Kongresi ve TBMM'nin kararlarında halifenin kurtarılacağı işlenmiştir. Bu gelişmelerde Kurtuluş Savaşı'nda psikolojik savaş yönteminin uygulandığını gösterir. Cevap C

1919 yılında Mebusan Meclisi için seçimler yapılmıştı.Mustafa Kemal ve arkadaşları seçimlere Müdafaihukuk grubu olarak katılmıştı. Anadolu'nun bir çok yerinde halkın oyları bu gruba gitmiş ve çoğunluğu elde etmişlerdir.Vahdettin'in seçimlerdeki durum ve Osmanlı Mebusan Meclisi'nin toplanmasıyla istediği gibi hareket edemeyeceğini biliyordu. Nitekim 12 Ocak 1920'de toplanan meclis padişahın ve hükümetinin karşı çıkmasına rağmen 28 Ocak 1920'de Misakımilli kararlarını almıştır. Cevap C

Temsil Heyeti ilk defa Erzurum Kongresi kararlarıyla bölgesel olarak kurulmuştu. Sivas Kongresi'nde tüm yurdu temsil eder hale getirildi.Temsil Heyeti Sivas Kongresi'nde hükümet gibi hareket etmişti. Ancak Meclis açılmadığı için siyasi otoriteyi sağlamak gerekiyordu. Bunun için de anayasa ve kanunlar lazımdı. Bu nedenlerle mevcut yönetimin başı ve kanunlara dayanarak siyasi otorite kurmak istenmiştir. Cevap B

20 Ocak 1921'de yayınlanan Teşkilatıesasiye Kanu- nu'nda böyle bir seçim ve milletvekili yasasının olması olağanüstü şartlar ve ülkenin içinde bulunduğu durumla ilgilidir. Ayrıca ülke hem savaş şartları hem de iç isyanlar nedeniyle parçalanmaya doğru gitmektir. Bu nedenle hem birlik ve beraberliğin sağlanması amaçlanmış, hem de milletvekilleri tüm ülkeden onay almış gibi hareket etmiştir. Cevap E

TBMM ile İtilaf Devletleri arasında yapılan Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922)'nın yapılması Yunanlıların Başkomutanlık Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz'la atılmasıdır. Anadolu'daki Yunan işgalinin sona ermesi ve kalıcı barışın sağlanması nedeniyle ateşkes imzalanmıştır. Böylece Kurtuluş Savaşı'nın sıcak savaş dönemi sona ermiş ve diplomasi dönemi başlamıştır. Cevap B

1 Nisan 1923'te yapılan kanun değişikliği ile seçmen yaşı 25'ten 18'e düşürülmüştür. Bunun nedeni katılımın daha fazla olmasının istenmesidir. Böylece seçilen milletvekillerinin temsil gücü artırılmıştır. Cevap A

Cumhuriyet Halk Fırkası (9 Eylül 1923) kuruldu. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924)'te kuruldu. (5 Haziran 1925)'te kapatıldı. Serbest Cumhuriyet Fırkası 1930'da kuruldu. Aynı yıl kapatıldı.Bu partilerin kurulmasının ortak amacı farklı görüşlerin yönetime katılmasının sağlanması ve demokratik yönetimin uygulanmasıdır. Cevap B

Atatürk dönemi dış politikasının ana hedeflerinden birisi Misakımilli'yi gerçekleştirme, Lozan'dan kalan sorunları çözme, diğeri ise ulusal ve bölgesel barış ve güvenliği sağlamaktır. 1934'te Balkan Antantı, 1937'de Sadabad Paktı'nın kuruluşunda yer alma bölgesel barışa yöneliktir. Aynı zamanda Almanya'nın yayılmasına karşı tedbir almaktır. 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin yapılması ise Almanya'nın ve İtalya'nın saldırgan tutumu karşısında kendi güvenliğini sağlamaya yöneliktir. Hatay'ın anavatana katılması Fransa'nın bölgeyi boşanmasıyla ilgilidir. Cevap D

Bir ülkenin ulusal bağımsızlığını ve varlığını korumak kadar doğal bir durum yoktur. Atatürk "Yurtta barış, dünyada barış"ı esas almıştır. Ancak Türk ulusunu yok etmek ve ülke varlığına kast etmek isteyenin karşısına silahla çıkmayı da bir görev olarak görmüştür. Cevap E

Madenler taş kürenin, diğerleri ise hava kürenin etkilerine örnektir. Cevap A

Paralel ve meridyenlerin büyüme yönü Yarım Küre hakkında bilgi verir. Meridyenler sağa doğru büyürse Doğu Yarım Küre, sola doğru büyürse Batı Yarım Küreyi ifade eder. Haritadaki alan Batı Yarım Küre'dedir. B şıkkında verilen Doğu Yarım Küre'de de değil. A - B arası karayolunun kuş uçuşu uzaklığıyla gerçek uzaklığını yaklaşık olarak hesaplayabiliriz. Cevap B

Soru kökünde verilen bilgiye göre Kuzey Yarım Küre'de 1 nolu alan, Güney Yarım Kürede ise 3 nolu alan sıcak su akıntılarının etkisindedir. 1 Golfstream, 2 Brezilya sıcak su akıntılarının etkili olduğu alanlardır. Cevap B

Verilen özellikler sırasıyla savan, ılıman okyanusal, çöl ve tundra iklimlerine aittir. Karasal iklime değinilmemiştir. Cevap C

Nehirlerdeki tatlı su; toplam tatlı suyun %<> 3 ünün % 2 sini oluşturur. Cevap A

Rusya'nın kuzey kıyıları levha sınırının dışında kaldığı için deprem riski azdır. Cevap A

Tabloda Balkanlardaki nüfus ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur. Cevap C

II numara ile belirtilen alanda Çukurova Delta Ovası yer alır. I Batı Torosiar, III ve IV Kuzey Anadolu Dağları, V ise dağlık Hakkari Yöresi'ni göstermektedir. Cevap E

Yaz mevsiminin serin ve yağışlı geçtiği Kars'ta doğal bitki örtüsü gür çayırdır. Cevap C

1 (Çanakkale çevresi) ve 5'te (Hakkari Bölümü) nüfus yoğunluğunun düşük olması yer şekilleriyle, 3 (Teke Yöresi;ve 4'te (Taşeli Platosu) ise arazinin karstik yapılı olmasıyla açıklanabilir. 2'de (Tuz Gölü çevresi) ise yağış miktarının az olması etkilidir. Tuz Gölü çevresinde yerşekiller engebesizdir. Cevap E

Ekvator çevresinde belirlenen alan And Dağlarını, en yağışlı bölgeleri (ekvatoral kuşak), ormanlık bölgeleri seyrek nüfuslu bölgeleri kapsarken Orta kuşakta görülen fındık tarım bölgesini kapsamaz. Cevap E

Don, dolu, yıldırım gibi meteorolojik kökenli doğa olayları hiç beklenmeyen bir yerde aniden etkili olabilir. Bu nedenle insanlara önlem alma fırsatı tanımaz, kısa sürede doğal afete dönüşebilir. Cevap E

I. konumda tarih 21 Aralıktır. Bu konumda Güney Yarım kürede gündüzler gecelerden uzundur. Kuzey Yarımkürede ise geceler gündüzlerden uzundur. Cevap A

Felsefe insanın bilme ve anlama ihtiyacı duyduğu anda başvurmak zorunda kaldığı ve her zaman da başvurmak zorunda kalacağı bir etkinliktir. Parçada felsefenin bu ihtiyacı giderme işlevi vurgulanmıştır. Cevap D

Bilindiği gibi Tanrı'yı yine Tanrı kavramının kendisinden yola çıkarak varlığının olması gerektiğini savunan kanıt ontolojik kanıttır. Tanrı tanımı gereği mükemmeldir. Mükemmel olanın da bir niteliğinin eksik olması örneğin var olmaması mümkün değildir. Cevap D

Sofistler İlk Çağ'da parçada da ifade edildiği gibi insanla ilgilenmişler, para için dersler vermişler, ahlaki yozlaşmayla yol açarak otorite ve geleneği sarsmışlar, temel ölçütü insan olarak görmüşlerdir. Ancak felsefi görüşlerini dine- mitoslara dayandırmamışlardır. Cevap E

Parçada, çağdaş felsefecilerden bir kısmının doğruluğu bilgi kuramının temel kavramlarında aramadığını ve onlar için doğruluğun, varlığın bizatihi kendisinde aranması gereken, dolayısıyla varlıkla ilişkili bir kavram olduğunu öne sürdükleri vurgulanmıştır. Cevap D

Parçada bir konunun, burada "dirin bilimlere konu olması verilmiştir. Bir çok konu gibi dil de karmaşık konu olup farklı bilim dallarına konu olmaktadır. Cevap B

Sartre insanın önce varolduğunu daha sonra ise kendi seçimleriyle kendi özünü oluşturduğunu kabul eder. Parçada da "İnsan kendisini nasıl yapıyorsa öyledir." diyerek insanın kendini yaratan bir varlık olduğu söylenmektedir. Cevap D

Herakleitos evrenin sürekli olarak değişim içinde olduğunu savunur ki parçada da bu verilmiştir. Evrenin değişmeden aynı kalan özellikte olması bu anlayışla çelişir. Cevap E

Parçada "Demokratik ya da hukuksal otorite kaynağını hukuk kurallarından alır." denmiştir. Bu görüş iktidarın kaynağını demokrasi ve hukuk olarak gören anlayıştır. Cevap D

Fechner 19. yy.'da altın kesim adı verilen bu oranı kullanarak estetiğe ortak bir değerle yaklaşmak istemiştir. Buradan bilimsel olarak (deney.gözlem gibi yöntemlerle) bazı estetik değerlerin belirlenebiieceği yargısına ulaşılır. Cevap D